Jak robić notatki – metoda Cornella i mapy myśli

Dobre notatki i umiejętność notowania przyspieszają i ułatwiają naukę. Zapi­sy­wa­nie jest dla nas natu­ralne i wydaje się banal­nie pro­ste. Nie­stety, prze­waż­nie robimy to mało efek­tyw­nie i niezgodnie z tym, w jaki sposób nasz mózg przetwarza informacje. Pora to zmienić!

Notatki – 2 sposoby, które pomogą Ci robić je lepiej

W tym wpisie pokażę Ci i omówię 2 różne sposoby robienia notatek – metoda Cornella i mapy myśli (mind mapping). Każda z nich sprawdzi się w różnych sytuacjach.

To jak, zaczynamy?

Notatki metodą Cornella

Pierwszym dobrym sposobem na robienie notatek jest metoda Cornella. Nagrałem video, w którym opowiadam jak ją stosować i kiedy się sprawdzi, ale poniżej znajdziesz też uzupełnienie w formie tekstu:

Metoda Cornella – skuteczny sposób na efektywną naukę

Sy­stem noto­wa­nia opra­co­wany w latach 50 przez Wal­tera Pauka, nazwany me­todą Cor­nel­la­ (od nazwy uczelni na któ­rej pra­co­wał) jest próbą upo­rząd­ko­wa­nia kla­sycz­nego spo­sobu noto­wa­nia i wyci­śnię­cia z niego lep­szych efek­tów.

Jest prze­zna­czony głów­nie do nauki­ i szcze­gól­nie sku­teczny w sytu­acjach kiedy do opa­no­wa­nia mamy sze­roki mate­riał, który wymaga od nas syn­tezy. Gorzej spraw­dzi się w przy­padku nota­tek o cha­rak­te­rze bar­dziej kre­atyw­nym, gdzie sztywne ramy mogą być prze­szkodą.

Tę metodę możesz z powo­dze­niem wyko­rzy­stać zamiast stan­dar­do­wych nota­tek na lek­cjach, wykła­dach, szko­le­niach, czy w trak­cie nauki z książki lub fil­mów.

Na czym to polega notowanie metodą Cornella?

Pierw­szy krok to odpo­wiedni podział kartki. Na arku­szu rysu­jemy kształt przy­po­mi­na­jący nie­pro­por­cjo­nalną literkę „I”. Dzięki temu two­rzy się pro­sta tabelka. Mniej wię­cej coś takiego:

Pio­nowe kolumny powinny mieć pro­por­cje ok. 1/3 i 2/3. Nagłó­wek może być niski, ale dolna część powinna być dosyć spora.

Żeby łatwiej wyja­śnić do czego potrzebne są poszcze­gólne czę­ści i jak je wypeł­niać, ozna­czy­łem je liter­kami A, B, C i D.

A – miej­sce na tytuł, temat lub cokol­wiek innego, co pozwoli Ci przy­po­mnieć sobie łatwo czego doty­czą notatki. To ma być taki typowy nagłó­wek. Warto wrzu­cić tam także datę.

B – miej­sce na wła­ściwe notatki. To tutaj zapi­su­jemy zdo­by­wane infor­ma­cje. Sta­ramy się skra­cać i para­fra­zo­wać, ale gene­ral­nie robimy wszystko to, co w przy­padku kla­sycz­nych nota­tek, możemy nawet ryso­wać, jeśli taka forma uła­twia nam zapa­mię­ty­wa­nie.

C – w tym miej­scu zapi­su­jemy słowa klu­czowe i główne myśli pod­su­mo­wu­jące infor­ma­cje po pra­wej. To takie podroz­działy dla tre­ści, która umiesz­czona jest obok. Warto for­mu­ło­wać je w for­mie pytań, na które odpo­wie­dzi sta­nowi tekst po pra­wej. Pozwala to na lep­sze odnaj­dy­wa­nie połą­czeń, ale np. uła­twia też naukę do egza­minu.

D – miej­sce na pod­su­mo­wa­nie i wnio­ski. Tutaj powinna zna­leźć się krótka (4–5 zdań) syn­teza wszyst­kiego, co zna­la­zło się powy­żej. Pisząc tę część wyobraź sobie, że tłu­ma­czysz dany temat oso­bie, która nie zna nota­tek z pozo­sta­łych rubryk.

Dla­czego warto notować wg metody Cornella?

W odróż­nie­niu od zwy­kłego zapi­sy­wa­nia wszyst­kiego jak leci, bazu­jąc na meto­dzie Cor­nella osią­gasz przy­naj­mniej 3 prze­wagi:

• Zmu­szasz się do kil­ku­krot­nej syn­tezy. Wpi­su­jąc klu­czowe myśli i póź­niej pod­su­mo­wa­nie musisz na bie­żąco tra­wić zdo­by­wane infor­ma­cje i wybie­rać z nich naj­waż­niej­sze rze­czy.
• Pod­su­mo­wa­nie, które powinno mieć cha­rak­ter obja­śnia­nia tematu innym, zmu­sza do tego, żeby naj­pierw samemu całość dobrze zro­zu­mieć. Noto­wa­nie ma prze­cież pro­wa­dzić do nauki nowych rze­czy, a nie prze­pi­sy­wa­nia tego, co sły­szymy na papier. Nie jesteś skrybą.;)
• Two­rzony mate­riał jest upo­rząd­ko­wany i poukła­dany od ogółu do szcze­gółu, co doceni na pewno każdy, kto musiał się prze­ko­py­wać przez stosy wła­snych przy­pad­kowo zaba­zgra­nych nota­tek.

Tylko tyle i aż tyle. Metoda jest pro­sta i łatwa do zasto­so­wa­nia w każ­dych warun­kach. Je­śli zna­cie inne spo­soby na hac­ko­wa­nie stan­dar­do­wego noto­wa­nia, koniecz­nie napisz­cie w komen­ta­rzach.

Na czym polega notowanie w formie map myśli?

Drugą metodą, która może Ci się przydać jest mind mapping, czyli tworzenie map myśli. Ja sam nie jestem wielkim ich fanem i prawdę mówiąc dość rzadko je stosuję. Znam jednak osoby, którym ta metoda bardzo pomaga i dla których stała się bardzo naturalnym sposobem robienia notatek. Sprawdź i przetestuj jak jest u Ciebie.

Czym jest mapa myśli (mind mapping)?

Mapy myśli (ang. mind mapping) to forma notowania, która bazuje na wizualnym połączeniu i strukturyzowaniu informacji. W swoim założeniu forma diagramu w formie rozrastającego się, promieniującego drzewka odzwierciedla sposób, w jaki nasz mózg gromadzi informacje. Wszystko w formie wizualnej, im bardziej graficznej, tym lepiej.

Jak tworzyć mapy myśli?

W sieci znajdziesz mnóstwo porad o tworzeniu map myśli. Moim zdaniem najważniejsze w tej metodzie jest to, żeby… dopasować ją do siebie i do swojego stylu myślenia i uczenia. To też największe wyzwanie i podejrzewam, że dlatego nigdy nie udało mi się zaprzyjaźnić z tym stylem tworzenia notatek. Po prostu dałem tej metodzie za mało czasu. ;)

Oczywiście, są uniwersalne zasady, których warto się trzymać:

• Mapy tworzymy zgodnie z zasadą „od ogółu do szczegółu” – na środku kartki wypisz ogólny temat, główne zagadnienie. Następnie bezpośrednio od niego, promieniście twórz rozgałęzienia, do których dalej będziesz dopisywać kolejne rozszerzenia tematu i podgałęzie.
• Kolejne gałęzie muszą powstać systematycznie i tak należy je czytać – czyli jedna gałąź oddaje zagadnienie, które chcesz lepiej zapamiętać i zrozumieć. Każda podgałąź to dalsze zagłębienie się dany temat.
• Mapy myśli warto robić w poziomie – dzięki temu łatwiej zachować strukturę i zapanować nad rozrostem.
• Im bardziej wizualna forma, tym lepiej. Dlatego często spotkasz się z zaleceniami, żeby korzystać z różnych kolorów, różnicować wielkość napisów i ilustrować swoje gałęzie (obrazki, ikonki, graficzne numery).
• Ciekawą taktyką na powtórki jest dodawanie kolejnych elementów graficznych (kolorów, ilustracji)

Wszystko wyjaśni się, jak rzucisz okiem na poniższe przykłady. :)

Przykłady map myśli

Zebrałem kilka różnych przykładów, dzięki którym łatwiej będzie Ci zrozumieć zasadę.

Programy do tworzenia map myśli (mind mapping)

Jeśli nie lubisz lub nie masz czasu na tworzenie ręcznych map. Polecam kilka fajnych programów, które Cię w tym wyręczą:

• Xmind – program, który wymaga instalacji na komputerze, ale jest bardzo prosty i intuicyjny w użyciu. Darmowa wersja wystarczy do większości podstawowych zastosowań.
• Coggle – to narzędzie dostępne z przeglądarki. Wymaga założenia konta, ale oferuję darmowe 3 diagramy. Narzędzie pozwoli błyskawicznie stworzyć mapy myśli i diagramy, które będą ładne i czytelne.
• Milanote – to narzędzie, które powstało do organizowania pracy i zbierania inspiracji. Ma też opcję tworzenia diagramów.
• Miro – narzędzie stworzone do tworzenia map myśli i prowadzenia burzy mózgów.

Kiedy notatki w formie map myśli się sprawdzą?

Komu i w jakich sytuacjach bym ją polecił? Myślę, że to świetna metoda dla wszystkich osób, które mają trudności w tzw. nauce pamięciowej i zawsze potrzebują kontekstu. Tworzenie map myśli wymaga od nas przetwarzania i grupowania zagadnień, a dzięki wizualnej formie łatwiej jest przywołać w pamięci konkretne tematy (np. daty, nazwiska i miejsca). Dobrze sprawdzi się więc np. w przypadku studentów, którzy mierzą się z dwoma egzaminami jednego dnia.

Mapy myśli przydają się też przy bieżącym notowaniu pomysłów, np. podczas burzy mózgów. Decydując się na rozwijanie jakiegoś pomysłu, łatwo dorysować kolejne poziomy zagłębienia. Ogólnie to sprawdzony sposób na pobudzenie naszej kreatywności.

Kiedy notować inną metodą niż mapy myśli?

Jest to jednak technika dużo bardziej wymagająca i mniej uniwersalna niż opisana wyżej metoda Cornella. Wymaga sporo praktyki i stworzenia własnego systemu notowania. Z założenia trzeba jej dać trochę czasu.

Zwięzła forma wymaga od wysiłku w przetwarzaniu informacji, wiec jeśli miałbym do zanotowania sporo informacji w krótkim czasie (np. podczas wykładu), raczej wybrał bym metodę Cornella.

Jak robić notatki – odręcznie czy na komputerze?

Wiele badań pokazuje, że robiąc notatki na papierze zyskujemy znacznie więcej – nie tylko lepiej zapamiętujemy to, co zapisaliśmy, ale też lepiej rozumiemy temat. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że notowanie na komputerze bardziej nas rozprasza. Badacze udowodnili, że wpływa na to również konieczność tłumaczenia i przetwarzania tekstu, ubierania je we własne słowa.

Oczywiście, są realne korzyści z notowania na komputerze, jeśli chodzi o sam proces przeszukiwania i gromadzenia notatek. Jednak pod kątem samej nauki papier nie ma sobie równych.

Mam nadzieję, że ten wpis Ci się przyda i będzie dla Ciebie inspiracją do testów i poszukiwania idealnego sposobu notowania. Idealnego dla Ciebie. Efektywnej nauki!